-
1 үркәчле
прил.име́ющий горб, с горбо́м; -го́рбыйбер үркәчле дөя — одного́рбый верблю́д
ике үркәчле дөя — двуго́рбый верблю́д
-
2 дву-
= двух- -
3 двуколка
-
4 двухколёсный
-ая; -ое -
5 кабриолет
-
6 рикша
мрикша (Япониядә һ.б.ш. кайбер илләрдә ике тәгәрмәчле кечкенә арбага җигелеп кеше яки йөк ташучы) -
7 таратайка
-
8 алты
числ. колич.1)а) шесть; ше́стероалты ай көтү — ждать шесть ме́сяцев
алты көннән кайтыр — вернётся че́рез шесть дней
алты дус — ше́стеро друзе́й
алты бала үстерделәр — они́ вы́растили шестеры́х дете́й
б) шестёрка (чего, кого)алты ат җиккән чана — са́ни, запряжённые шестёркой коне́й
колонна булып алты автомашина бара иде — в коло́нне шла шестёрка автомаши́н
2) в знач. сущ.; в притяж. ф. алтыбыз, алтыгыз, алтысы ше́стеро (шесть) из; (нас, вас, их) ше́стеро; шестёрка; алтыбыз да (мы) все ше́стеро; все шесть из нас; вся на́ша шестёркаалтыбыз казыр, калганнарыбыз агач утыртыр — ше́стеро из нас бу́дут копа́ть, а остальны́е - са́женцы выса́живать
алтыныкы бетәр - алтмышныкы калыр — (посл.) ше́стеро сде́лают, а шестьдеся́т - затя́нут (букв. где ше́стеро, там зако́нчат, а где шестьдеся́т - там (де́ло) затя́нется)
3) в сочет. со словами на -лы или -лык шести-, с шестью́, из шести́, в шестьалты басулы — шестипо́льный
алты бүлмәле — шестико́мнатный; из шести́ (в шесть) ко́мнат
алты серияле фильм — шестисери́йный (из шести́ се́рий, в шесть се́рий) фильм
алты тәрәзәле — в шесть о́кон; с шестью́ о́кнами
4) мат.а) шестью́алты җидең - кырык ике — шестью́ семь - со́рок два
б) алтыдан шеста́я часть, из шести́алтыдан биш — пять шесты́х
алтыдан өчкә алтыдан икене кушу — к трём шесты́м приба́вить две шесты́х
5) в знач. сущ.; разг.а) шестёрка, шесто́й ( трамвай)анда алты белән барасы — туда́ на́до е́хать на шестёрке (шесто́м)
б) карт. шестёркаалтыдан йөрү — ходи́ть с шестёрки (шестёрок)
в) шесть (лет, го́диков); шесто́й (год, го́дик)аңа әле генә алты тулды — ему́ то́лько испо́лнилось шесть
укырга алтыда ук өйрәнде — чита́ть он научи́лся ещё в шесть лет
алтыга чыкты инде, алты белән бара инде — ему́ уже́ шесто́й (год) пошёл; ему́ уже́ идёт шесто́й го́дик (год)
г) шесть (часо́в); шесто́й (час)алтыдан алтыга эшләү — рабо́тать с (от) шести́ до шести́ (часо́в)
д) алтылар о́коло шести́ (часо́в); приме́рно шесть (часо́в)алтыларга кил — приди́ часа́м (так, приме́рно) к шести́
6) в знач. сущ.а) алтылары приме́рно (приблизи́тельно) шесто́е (число́)алтыларына тәмамларбыз — заверши́м приме́рно к шесто́му (числу́)
б) алтыларында приме́рно (приблизи́тельно, о́коло) шесто́го (числа́)в) алтысы шесто́е (число́)айның алтысы — шесто́е число́ (ме́сяца)
алтысына каршы төндә — в ночь на шесто́е
•- алты ат көчле
- алты атылышлы
- алты бармаклы
- алты баскычлы
- алты басулы чәчү әйләнеше
- алты дюймлы
- алты еллык
- алты җирдә
- алты ишкәкле
- алты йөз
- алты йөз ат көчле
- алты йөзьеллык
- алты йөз метрлы
- алты йөзле
- алты йөзлек
- алты кат
- алты катлап
- алты көнлек
- алты метрлы
- алты почмаклы
- алты сумлык
- алты тапкыр
- алты мәртәбә
- алтытомлык
- алтыурынлы
- алты яшьлек
- алты яшьтәге
- алтыдан бер••алтың алты якка китү — расходи́ться (разойти́сь) кто куда́; расходи́ться все в ра́зные сто́роны
-
9 дөя
сущ.верблю́д, верблю́дица || верблю́жий (караван, шерсть)бер өркәчле дөя — одного́рбый верблю́д; дромаде́р
ике (айры) өркәчле дөя — двуго́рбый верблю́д
йөк дөясе — вью́чный верблю́д
- дөя борычыдөя йоны — верблю́жья шерсть
- дөя иренле
- дөя ите
- дөя кошы
- дөя күзле
- дөя тиресе
- дөя үләне
- дөя чәнечкесе••дөя дә бүләк, төймә дә бүләк — посл. ≈ не до́рог пода́рок, до́рого внима́ние (букв. и верблю́д - пода́рок, и пу́говица - пода́рок)
дөядәй буең булганчы, төймәдәй акылың булсын — погов. чем име́ть рост верблю́да, лу́чше име́ть ум хотя́ бы с пу́говиц
-
10 верблюд
-
11 ак
I 1. прил.1)а) бе́лый, бе́лого цве́та (снег, мел, порошок, бумага, облака); бело-ак яулык — бе́лый плато́к, плато́к бе́лого цве́та
ак чәчәкләр — бе́лые цветы́
ак канатлы — белокры́лый ( о птицах), с бе́лыми кры́льями
ак йонлы — белошёрстый; покры́тый бе́лой ше́рстью
тасманың агы да, карасы да бар — есть и бе́лая, и чёрная ле́нты
ак эт, кара эт - бары да эт прост. — (посл.) что бе́лый, что чёрный - всё еди́но пёс; что бе́лый пёс, что чёрный - все одина́ковы
б) спец. бе́лый (мёд, пешка, флаг)аклар белән уйнаучы шахм. — игра́ющий бе́лыми фигу́рами
в) бе́лый, све́тлый (лицо, кожа человека, волосы, брови и голова детей или молодых людей); седо́й, поседе́лый (волосы, брови, голова старого человека); в сочет. бело-; светло-; седо-; бе́лый, све́тлый ( чем)ак битле — белоли́цый, светлоли́цый; бе́лый (све́тлый) лицо́м
ак мыеклы — белоу́сый; светлоу́сый; седоу́сый
ак булмаса да, пакь булсын — (посл.) пусть бу́дет не све́тлым (бе́лым), но чи́стым (све́жим)
г) бе́лый, бле́дный, побеле́лый (о лице, рубце, коже, теле нездорового человека); бесцве́тный; в сочет. бледно-; бело-ак маңгайлы — белоло́бый, бледноло́бый
ак чырайлы — бледноли́цый, белоли́цый
ак яңаклы — бледноко́жий; белощёкий
2) см. ак тәнле3) чи́стый, незагрязнённый4) перен. све́тлый, ра́дужный (о мечте, думах, намерении, пожелании, перспективе, жизни, днях)5) ист.а) бе́лый, белогварде́йский (офицер, десант, террор); в сочет. бело-ак армия — бе́лая а́рмия
б) в знач. сущ. аклар бе́лые, белогварде́йцы, беляки́ || белогварде́йский2. сущ.1) бе́лое, све́тлое; бе́лая (све́тлая) мате́рия (ткань)акка төрү — заверну́ть в бе́лое (бе́лую мате́рию)
актан киенү — одева́ться в бе́лое
актан киенеп йөрү — ходи́ть в бе́лом; одева́ться в бе́лое (све́тлое)
күлмәкне актан тектерү — сшить пла́тье из бе́лой мате́рии
2) бе́лая (све́тлая, белёсая) то́чка (пятно́, поло́ска, узо́р, цвет), подпа́линаатның маңгай йонындагы ак — подпа́лина в ше́рсти на лбу у коня́
•- ак алтын- ак аракы
- ак аш
- ак аю
- ак әнис
- ак әрем
- ак багалма
- ак балчык
- ак балык
- ак башлы
- ак бәкәлле
- ак билет
- ак билетка калу
- ак билетлы
- ак битле
- ак болыт
- ак бөртек
- ак бөртекләр
- ак булып күренеп тору
- ак буяу
- ак гвардия
- ак гөмбә
- ак дельфин
- ак дулкын
- ак ипи
- ак икмәк
- ак ит
- ак ишек
- ак йогу
- ак йон
- ак йорт
- Ак йорт
- ак йөгерү
- ак йөзле
- ак каз
- ак канлылык
- ак каплан
- ак карлыган
- ак кәбестә
- ак келәт
- ак кеше
- ак корт
- ак көртлек
- ак кунык
- ак кургаш
- ак кушу
- ак куян
- ак күбек
- ак күбәләк
- ак ләкләк
- ак май
- ак мәрмәр
- ак мәтрүшкә
- ак мунча
- ак мүк
- ак он
- ак өй
- ак өрәңге
- ак сакаллы
- ак самовар
- ак сызык
- ак таш
- ак тәнле
- ак торна
- ак төк
- ак төкләр
- ак төлке
- ак төн
- ак төнбоек
- ак төс
- ак тукранбаш
- ак түшле сусар
- ак чәч
- ак чәчләр
- ак чәчле
- ак чәчәк
- ак черек
- ак чыршы
- ак чыршылык
- ак чыршы урманы
- ак шигырь
- ак эмигрант
- ак эмигрантлар
- ак як
- акка буялу••ак белән караны аермау (күрмәү, белмәү) — см. акны-караны аермау
ак (та) дими, кара (да) дими; ак димәстән, кара димәстән — ни сло́ва не говоря́, ни с того́ ни с сего́
ак җеп белән тегелгән (типчелгән, җөйләнгән) — книжн. ши́то бе́лыми ни́тками
ак күбек булган, ак күбеккә баткан (төшкән, манчылган) — весь в мы́ле ( белой пене), весь взмы́лен ( конь)
ак күмәч белән ашарлык — с хле́бом (калачо́м) мо́жно есть ( о здоровом воздухе), хоть с хле́бом ешь; нама́жь на хлеб и ешь
ак тәүбә, кара тәүбә — три́жды зарека́юсь (зарёкся); бо́льше ни-ни́
ак флаг күтәрү — поднима́ть (подня́ть, вы́кинуть, вы́бросить, вы́вести) бе́лый флаг
акны кара дию — называ́ть/назва́ть бе́лое чёрным; выдава́ть/вы́дать чёрное за бе́лое; обеля́ть/обели́ть ( что)
- ак җәймәактан ак, судан пакь — обычно ирон. а́нгел непоро́чный (букв. беле́е бе́лого и чи́ще воды́)
- ак карга
- ак кием
- ак куллы
- ак кул
- ак куллылык
- ак күмер
- ак күңелле
- ак күңел
- ак нокта
- ак палас
- ак патша
- ак сөяк
- ак сөякле
- ак сөякләр
- ак су
- ак тап
- ак тун
- ак урын
- ак чаршау
- ак чәүкә
- ак чикмән
- ак эш
- ак юл
- ак юрган
- ак яка
- ак якалы
- акка кара белән II сущ.1) бело́ккүкәй агы — яи́чный бело́к, бело́к яйца́
2) обычно агы бело́к ( глаза)күз агындагы кызыл җепсел тамырлар — кра́сные прожи́лки на белка́х глаз
3) бельмо́ ( на глазу)бер күзенә ак төшкән — у него́ бельмо́ на (одно́м) глазу́
4) разг. бе́лая (во́дка)ике шешә ак — две буты́лки бе́лой
5) мед. бе́ли (ед. нет)ак килү — появле́ние бе́лей
6) бель ( болезнь у растений)7) акка на́бело ( переписать черновики)баштан ук акка язу — писа́ть сра́зу на́бело
•- ак төшү
- акка күчерү -
12 батыр
1. сущ.1) геро́й, до́блестный мужчи́на; мо́лодец, молодчи́на; смельча́к••батырга да ял кирәк — посл. и геро́ю ну́жен о́тдых
батыр батырып әйтмәс, батырып әйтсә - кайтмас — посл. мо́лодец не торо́пится со сло́вом, а ска́жет - так уж вы́полнит ска́занное
батыр үләр - даны калыр — посл. геро́й умира́ет - сла́ва остаётся
батыр юлы такыр түгел, иярченнәр такырайта — посл. путь геро́я не гла́дкий, де́лают его́ гла́дкими после́дователи
2)а) богаты́рь, храбре́ц, хра́брый во́ин••батыр үсенсә - бер уклык — посл. зазна́вшийся богаты́рь - на одну́ стрелу́
батыр ятып үлмәс — погов. (букв. геро́й не умира́ет в посте́ли)
батырны ук алмый — посл. (букв. богатыря́ стрела́ не берёт)
батыр - яуда, чичән дауда беленер — посл. (букв. богаты́рь познаётся в бою́, а бард - в спо́ре)
батыр ярасыз булмас, ярасы дәвасыз булмас — посл. (букв. богаты́рь без ран не быва́ет, но ра́ны его́ излечи́мы)
яу башлаган батыр булыр, дау башлаган хатын булыр — посл. (букв. би́тву начина́ет богаты́рь, ссо́ру начина́ет же́нщина и́ли нача́вший ссо́ру подо́бен же́нщине)
б) обозначе́ние и́мени геро́ев леге́нд и ска́зокАкъял батыр — геро́й, е́здящий на ло́шади с бе́лой гри́вой
Гали батыр — богаты́рь Али́ ( герой восточных сказок)
Чура батыр — богаты́рь Чура́ ( реальное историческое лицо XVI столетия)
Салсал батыр — геро́й ска́зок перси́дского происхожде́ния
Камыр батыр — богаты́рь, сде́ланный из те́ста ( герой приключенческих сказок)
3)а) сила́ч; атле́т; боре́ц ( в национальной борьбе)••җиңелгән батыр көрәштән туймас — посл. побеждённый боре́ц не уста́нет
б) чемпио́н ( в национальной борьбе)••2. прил.бер мәйданда ике батыр булмас — посл. на одно́й аре́не двух чемпио́нов не быва́ет
хра́брый; сме́лый; до́блестныйбатыр сугышчы — до́блестный во́ин
••3. нареч.батыр булсаң - йөрәктән, көчле булсаң - беләктән — посл. храбре́ц силён се́рдцем, сила́ч - плечо́м
хра́бро, сме́ло, до́блестно- батыр калубатыр сугышу — хра́бро сража́ться
- батыр кычкыру
- батырга каршы чыгу
- батырлар үлеме -
13 давыл
сущ.1) бу́ря, мете́ль, вью́га, урага́н, цикло́н; шторм ( обычно на воде) || бурево́й, урага́нный, штормово́йдавыл кузгалды (күтәрелде) — подняла́сь бу́ря
давылга очрау — быть засти́гнутым бу́рей (што́рмом)
давыл ике сәгать котырынды — урага́н бушева́л два часа́
давыл болытлары — буревы́е ту́чи
давыл өермәсе — урага́нный вихрь
давыл дулкыннары — штормовы́е во́лны
2) перен.; в разн. знач. бу́ряреволюция давылы — бу́ря револю́ции
сыйнфый көрәш давыллары — бу́ря кла́ссовых битв
ярсу давылы — бу́ря негодова́ния
көчле кичерешләр давылы — бу́ря си́льных пережива́ний
•- давыл үләне
- давыл чәчәге -
14 пар
I сущ.1)а) в разн. знач. пар, пары́су пары — пары́ воды́; || парово́й
пар казаны — парово́й котёл
пар машинасы — парова́я маши́на (парово́й дви́гатель)
пар турбинасы — парова́я турби́на
б) в составе номинативных сочет. паро-пар хәлендәге — парообра́зный
паръясалу — парообразова́ние
парбүлгеч — парораспредели́тель
пар-үткәргеч — па́ропрово́д
пар көчле — паросилово́й
2) перен.; разг. горя́чность, темпера́мент; пыланың пары басылды — пыл его́ уга́с
пар басылсын — пусть немно́го прохлади́тся (успоко́ится)
3) перен. о кре́пости спиртны́х напи́тковсм. тж. куәтаракы пары белән — под возде́йствием ви́нных паро́в
•- пар белән җылыту
- пар өстәү
- пар салу
- парга әверелү
- парга әйләнү
- парга чыгу
- парга тоту
- парда тоту
- парда пешерү II сущ.иртә пар — пе́рвая вспа́шка под пар
яшел пар — втора́я вспа́шка под пар
кара пар — тре́тья вспа́шка под пар
- пар күтәрүбиш гектар пар — пять гекта́ров земли́ под пар
- пар сөрү
- парга сөрү III 1. сущ.1)а) па́ра, компле́кт предме́товбер пар — па́ра (чего) (лыж, сапог)
пар булмаса да, бар булсын — (погов.) хоть и не це́лой па́рой, но пусть пока́ бу́дет (на́шим)
б) па́ра, компле́кт предме́тов, дополня́ющих друг дру́габер пар чынаяк — оди́н компле́кт ча́йной посу́ды ( блюдечко и чашка)
бер пар костюм — пиджак и брюки одного размера (обычно сшитые из одного и того же материала)
2)а) разг. па́расм. сыңарпарын табу — найти́ дополня́ющую часть па́рных и́ли двойны́х предме́тов
б) (о чём-л.) досто́йном, соотве́тствующем да́нному (тому, о чём идёт речь)сыңарына күрә пары — (погов.) па́ра к па́ре
в) о людях па́рочкагашыйк парлар — влюблённые па́рочки
пар -бер-берсенә сыңар — (погов.) два сапога́ па́ра; па́рочка - бара́н да я́рочка (букв. па́ра к па́ре - оди́н (одна́) друго́му ро́вня)
3) в ф. паргаа) на сме́ну; в компле́кткаргадан туа карга, ата-анасына парга — (погов.) от воро́ны роди́тся воро́на - на сме́ну роди́телям
б) в помо́щники2. прил.сиңа пар — тебе́ в помо́щники
1) па́рный; компле́ктный, в компле́ктесм. тж. парлыпар кунаклар — па́рные го́сти ( мужья с жёнами)
пар чынаяк — ( фарфоровые) ча́шечки в компле́кте
2) предик. досто́ин; па́ра, ро́вня3. нареч.ул сиңа пар түгел — он (она́) тебе́ не па́ра
вдвоём; наровне́; в па́репар эшләү — рабо́тать вме́сте (и наравне́); вдвоём выполня́ть одну́ рабо́ту
пар үсәләр — расту́т вме́сте, в па́ре (о де́тях)
- пар ат- пар атлы
- пар булу
- пар итү
- пар килү
- пар тояклы
- пар тояклылар -
15 тигез
1. прил.1) ро́вный; гла́дкийтигез дала — ро́вная степь
тигез су өсте пыяла төсле тигез — пове́рхность воды́ гладка́, сло́вно стекло́
тигез юлдан барганның аягы сынмас — (посл.) на ро́вной доро́ге но́гу не слома́ешь
2) ро́вный; равноме́рный, одина́ковый во всём продолже́ниитигез сулыш — ро́вное, равноме́рное дыха́ние
тигез хәрәкәт — равноме́рное движе́ние
3)а) равны́ ме́жду собо́йкөчләр тигез түгел — си́лы не равны́
бармаклар да тигез түгел — да́же па́льцы не равны́
б) мат. ра́вен чему́тигезләмәнең ике кисәге дә нульгә тигез — о́бе ча́сти уравне́ния равны́ нулю́
в) ра́вный, равнорассма́триваемыйкай җирдә көчле белән көчсез тигез? — где э́то си́льный и сла́бый мо́гут быть ра́вными?
тигез биеклектә — равновысо́кий; равновысо́кие
тигез кырлы — равносторо́нний
тигез зурлыктагы — равновели́кий
2. нареч.тигез тизләнешле — равноуско́ренный
1)а) ро́вно, равноме́рнотигез яну — равноме́рно горе́ть
б) ро́вно, одина́ково (по всей длине, площади, объёму)тигез эрләнгән — ро́вно пря́дено ( о нитке)
тигез юнылган агач — ро́вно обтёсанное де́рево
тигез буялган — ро́вно, одина́ково закра́шенный
2) вро́вень ( с чем)җир белән тигез — вро́вень с землёй
3) дру́жно; сра́зу все вме́сте; см. тж. тиңтигез үсү — дру́жно расти́
тигез шыткан үрентеләр — дру́жно поше́дшие ростки́
•- тигез булу••тигез гомер — счастли́вая супру́жеская жизнь (без преждевременной смерти одного из супругов, без разрывов, разводов и т. п.)
тигез гомер итү — быть счастли́вым в супру́жестве
тигез гомер итегез! — бу́дьте сча́стливы! ( пожелание новобрачным)
тигез хокуклы — см. тиңхокуклы
- тигез күрүтигез холыклы — уравнове́шенный, с уравнове́шенным хара́ктером
- тигез тормыш -
16 үлем
сущ.1) смерть, кончи́на книжн. || сме́ртный, мёртвыйкешенең үлеме — смерть (кончи́на) челове́ка
фаҗигале үлем — траги́ческая смерть
үлемгә хөкем итү — приговори́ть к сме́рти
үлемнән оят көчле — (посл.) позо́р сильне́е сме́рти
үлем ике килми — (погов.) смерть не прихо́дит два́жды; двум смертя́м не быва́ть, одно́й не минова́ть
үлем кочагына ташлау — (погов.) бро́сить в пасть сме́рти
2) перен. смерть, коне́ц, ги́бельҗәмгыять үлеме — ги́бель о́бщества
••үлем авызыннан тартып алу — вы́рвать из лап сме́рти
үлем аклыгы — смерте́льная бле́дность
үлем алдындагы — предсме́ртный
үлем белән тартышу (якалашу) — быть ме́жду жи́знью и сме́ртью
үлем газабы — педсме́ртная аго́ния
үлем җәзасы — сме́ртная казнь
үлем исереклеге — помутне́ние созна́ния ( перед смертью)
үлем сәгате сугу — наступле́ние сме́ртного ча́са
үлем түшәге — сме́ртный одр
үлем хәлендә — при́ смерти
үлемгә бару — идти́ на смерть
үлемгә китерә торган — смертоно́сный
үлемнән калу — едва́ избежа́ть сме́рти; чуть не поги́бнуть
үлем түшәгендә (бусагасында, якасында) яту (тору) — быть (и́ли лежа́ть) при́ смерти
-
17 юл
сущ.1) доро́га, доро́жка; путь || доро́жный, путево́йюлда булу — быть в пути́
туры юл — пряма́я доро́га
чана юлы — са́нный путь
юл салу — проложи́ть доро́гу
юл язмалары — путевы́е заме́тки
юл билгеләре — доро́жные зна́ки
юл хезмәте — доро́жная слу́жба
2) путь; тра́ссааралашу юллары — пути́ сообще́ния
һава юлы — возду́шный путь; возду́шная тра́сса
су юлы — во́дный путь
3) путь, доро́га (в знач. маршру́т, направле́ние)юл югалту — потеря́ть направле́ние
юлны белү — знать маршру́т
4)а) прохо́д, вы́ходагар су юлын табар — (посл.) теку́чая вода́ найдёт себе́ вы́ход
б) жи́ла; ход (в чём-л.)5) полоса́, поло́ска, ли́ния, след и т. п.чаңгы юлы — лы́жный след, след лыж
яшен юлы — след мо́лнии
келәмдәге сары юл — жёлтая поло́ска на ковре́
6) строка́ ( в шитье и на письме)шигырь юлы — строка́ (стро́чка) стихотворе́ния, стихотво́рная строка́
һәр биттә илле юл — на ка́ждой страни́це - пятьдеся́т строк
7)а) путь, расстоя́ние; перехо́д определённой дли́тельностиякын юл — бли́зкий путь
юл азагы - юл башы — (посл.) коне́ц пути́ - (э́то) нача́ло пути́ (пойдёшь, зна́чит дойдёшь)
б) доро́га, путь, пое́здка, хожде́ние (рассматриваемое как дело, преодоление трудностей)юлга азык — провиа́нт на доро́гу
авыр юлдан соң — по́сле тяжёлой доро́ги (пое́здки, хожде́ния)
8)а) перен. путь, направле́ние де́ятельноститормыш юлында — на жи́зненном пути́
үсешнең катлаулы юлы — сло́жный путь разви́тия
б) дурно́й, (ско́льзкий) путь, крива́я доро́жканачар юлга басу — вступи́ть на дурно́й путь
9) перен. путь, спо́соб де́йствия; сре́дство к достиже́нию це́лителәгең көчле булса, юлы табыла — е́сли си́льно хо́чешь - найдёшь сре́дство к достиже́нию це́ли
төрле юллар белән — ра́зными путя́ми
10) уст. сча́стье; счастли́вая судьба́улы барның юлы бар — посл. у кого́ есть сын - у того́ счастли́вая судьба́
•- юл яздыру
- юл адашу
- юл алу
- юл ачу
- юл яру
- юл ачучы
- юл яручы
- юл ачык
- юл ачылу
- юл бирү
- юл йөрү
- юл йөрүче
- юл кешесе
- юл килгәндә
- юл килсә
- юл килү
- юл күрсәткеч
- юл өзелү
- юл өсте
- юл өстендә
- юл сызу
- юл уңу
- юл уң булу
- юл чыгу
- юлга аркылы
- юлга төшү
- юлга чыгу
- юлдан себереп ташлау••юл асты мәгънәсе — скры́тый смысл; подстро́чное значе́ние
юл булу — удава́ться, быть уда́чливым (о каком-л. деле, предпринятых шагах)
юл булды — (мне) сопу́тствовала уда́ча
юл булсын! — пусть (тебе́) сопу́тствует уда́ча!
юл калдыру — оставля́ть/оста́вить возмо́жность (лазе́йку) ( для кого-что), для неблагови́дных дел (злословия, нареканий, придирок и т. п.)
юл киселү — быть отре́занным ( от всех дорог)
сиңа юл котлыгы, миңа өй котлыгы — посл. тебе́ сча́стья в доро́ге, а мне - сча́стья до́ма
юл күрсәтү — дава́ть, дать указа́ния осуществля́ть руково́дство
юл өсте — бо́йкое ме́сто
юл уңаена (уңына) — по пути́, проезжа́я (ми́мо)
юл уңаенда (юл уңаендагы) — находя́щийся на пути́ (на тра́ссе, маршру́те)
юл юсыгы белән — сле́дуя указа́ниям (пра́вилам)
юлга аркылы төшү (юлга аркылы яту) — быть препя́тствием; пере́чить; стоя́ть (встава́ть/встать) поперёк доро́ги
юлга киртә салу (юлга киртә кору) — возводи́ть/возвести́ прегра́ды; сооружа́ть/сооруди́ть барье́ры на пути́ ( кому-чему); воспрепя́тствовать
юлында тору — стоя́ть на доро́ге (кого-л.)
юлыннан азу (юлыннан язу; юлыннан чыгу; юлыннан шашу) — сби́ться с пути́, распу́тничать; сходи́ть/сойти́ с ума́
юлны буу (юлын буу) — останови́ть; прегражда́ть/прегради́ть путь (кому-л.)
юлны бүлү (юлын бүлү) — остана́вливать/останови́ть в пути́ (пу́тника); отвлека́ть/отвле́чь пу́тника
юлыңа ак җәймә! — ска́тертью доро́га!
- юл аягы- юл басу
- юл башы
- юл кисү
- юл котлыгы
- юл коты
- юл кую
- юл сабу
- юл тоту
- юл төшү
- юл уңае
- юл уңы
- юл язу
- юлга салу
- юлга кую
- юлыңда бул
- юлыңны кара -
18 двугорбый
-ая; -ое
См. также в других словарях:
арба — Йөк ташый торган дүрт яки ике тәгәрмәчле хуҗалык әйберсе. АРБА АЛДЫ – Арбаның төп арбага кендек белән тоташтыртыла торган алгы өлеше. АРБА КАРАМАЛАРЫ – Арбаның төбен тоташтырып тора торган, бер яктан икенче яки сыгылып килгән агачлар. АРБА… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кабриолет — ка – 1. Бер ат кына җигелә торган биек күчәрле, ике тәгәрмәчле җиңел арба 2. Җиңел автомобильдә өсте һәм яннары ачыла торган кузов … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кулазак арба — Бүрәнә тарттыру өчен җайланган ике тәгәрмәчле арба … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
күмә — I. Туку станогының бер детале. II. КҮМӘ – диал. Кечкенә балаларны утыртып яки яткырып йөртү өчен өсте каплаулы, ике тәгәрмәчле бәләкәй арба … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
мотороллер — Кечерәк ике тәгәрмәчле, аякларны алга каратып утырыла торган моторлы арба … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
рикша — Көнчыгыш һәм Көньяк Азиянең кайбер илләрендә зур булмаган ике тәгәрмәчле җиңел арбага җигелеп, пассажирлар һәм йөкләр ташучы кеше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
таратайка — сөйл. Ике тәгәрмәчле җиңел арба … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тратайка — сөйл. Ике тәгәрмәчле җиңел арба … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
узыш — и. 1. Йөгерү, ат узыштыру спортында алга чыгу өчен оештырылган ярыш 2. Өстен, алдын чыгу өчен ярыш, көрәш. УЗЫШ АРБАСЫ – Ат узышлары өчен эшләнгән ике тәгәрмәчле җиңел арба. УЗЫШ АТЫ – Чабышта катнаша торган ат; чабышкы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шарабан — 1. Аркылы утыргычлы җиңел ачык экипаж 2. Бер генә утыргычлы ике тәгәрмәчле җиңел арба; кабриолет … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шарабанка — 1. Аркылы утыргычлы җиңел ачык экипаж 2. Бер генә утыргычлы ике тәгәрмәчле җиңел арба; кабриолет … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге